Dostępność stron internetowych
Przeglądarka internetowa jest obecnie najczęściej używanym programem komputerowym. Informacja jest podstawą funkcjonowania a dostęp do niej jest kluczowy, żeby móc uczestniczyć w życiu społecznym. Aby umożliwić wszystkim użytkownikom korzystanie ze stron internetowych, bezwzględne jest tworzenie i dostarczanie treści w sposób dostępny.
Pojęcie dostępności
Często można się spotkać ze zrozumieniem pojęcia dostępny, w kontekście przystosowania stron dla osób z niepełnosprawnością, jako możliwy do skorzystania.
Według przyjętej Konwencji Narodów Zjednoczonych zaleca się stosowanie terminu osoba z niepełnosprawnością, wskazującą na osobę z dodatkową cechą, a nie brakiem jej — w tym przypadku pełnej sprawności.
Dostępna strona internetowa to taka, która umożliwia zapoznawać się z treścią oraz skorzystać z funkcji użytkownikom nie tylko z różnorakimi rodzajami niepełnosprawności, lecz także osobom z tymczasową niepełnosprawnością, osobom o pomniejszonej sprawności psychofizycznej spowodowanej np. chorobami, osobom starszych, słabiej wykształconym, czy nawet robotom internetowym.
Na dostępności stron internetowych doświadczają korzyści również osoby pełnosprawne, ale korzystające np. z wolnego łącza internetowego, w złych warunkach, w jaskrawym świetle słonecznym, w hałaśliwym otoczeniu, w publicznym miejscu, w którym nie mogą słuchać dźwięku oraz korzystające z urządzeń przenośnych typu telefony komórkowe, czy od jakiegoś czasu modne inteligentne zegarki. Dobrze zaprojektowana strona internetowa pod względem dostępności zawsze próbuje przekazać treść niezależnie od tego, kim jest użytkownik. Wobec tego śmiało można powiedzieć, że dostępność dotyczy wszystkich użytkowników sieci.
Dostępne strony są po prostu bardziej użyteczne.
W żargonie internetowym często słowo dostępność (ang. Accessibility) można zobaczyć wyrażone symbolami a11y, które powstają z zachowania pierwszej i ostatniej litery, i gdzie liczba 11 to liczba pominiętych liter w słowie.
Jak zadbać o dostępność stron
Zasady i rekomendacje dotyczące sposobu tworzenia i rozwoju stron internetowych, którymi powinni się kierować twórcy stron i redaktorzy treści, którym zależy na tym, aby strony były dostępne, są opublikowane przez W3C w ramach WAI w formie dokumentu jako wytyczne dla dostępności treści internetowych (WCAG). Specyfikacja WCAG składa się 12 uniwersalnych wytycznych, wynikających z 4 podstawowych zasad dostępności, a w ramach tych wytycznych mamy kilkadziesiąt mierzalnych kryteriów sukcesu (w aktualnej wersji dokumentu jest ich — o ile się nie mylę — 78). Kryteria sukcesu mogą być spełnione na 3 poziomach. Kryteria na poziomie A definiują najbardziej podstawowe rekomendacje dostępności, które muszą być bezwzględnie spełnione. Wytyczne na poziome AA są uważane za optymalny poziom dostępności, natomiast priorytet AAA to najwyższy poziom dostępności. Jest często trudny do spełnienia, więc uważany za opcjonalny. Spełnienie wytycznych nawet na poziomie potrójnego A, nie daje pewności dostępności dla wszystkich użytkowników. Aby witryna osiągnęła dany poziom zgodności, wszystkie jej kryteria sukcesu na danym poziomie muszą być spełnione lub alternatywna jej wersja witryny musi spełniać te kryteria.
Wersja alternatywna witryny to taka, która zapewnia takie same treści i funkcjonalności oraz jest tak samo aktualna jak wersja bazowa. Nie może być mylona z treścią uzupełniającą, która ma wspierać lub rozszerzać wersję podstawową strony.
Badanie dostępności jest wykonywane przy użyciu narzędzi automatycznych, testowaniu witryny przez ekspertów znających zalecenia WCAG. I to już będzie krok w dobrym kierunku, chociaż ostatecznie i tak wypada skonsultować się z osobami wykluczonymi.
Nie chciałbym się zagłębiać bardziej, ponieważ jest to obszerny temat, dlatego zainteresowanych odsyłam do oryginalnego dokumentu.
A teraz chciałbym od technicznej strony wymienić chociaż podstawowe kryteria, które należy zachować. Posłuży do tego lista kontrolna (ang. checklist). W internecie znajduje się wiele tworzonych przez internautów list, więc i ja przygotowałem swoją listę kontrolną, której staram się trzymać podczas realizacji projektów stron internetowych. Lista ta jest co jakiś czas wzbogacana o kolejne kwestie. Pokazuję tam, na które rzeczy ja zwracam szczególną uwagę i uważam, że każdy twórca stron internetowych lub redakor powinien również to czynić, aby strony były bardziej dostępne i przyjazne dla użytkownika.
Na koniec warto jeszcze zaznaczyć, iż zapewnianie dostępności należy rozumieć jako proces. Dostosowanie strony nie oznacza, że sprawa jest rozwiązana. Każde dodanie treści, zdjęć, różnych materiałów sprawia, że ciągle trzeba dbać o zachowanie dostępności. To codzienna wymagająca rzetelności oraz bezwzględnego respektowana reguł praca osób zajmujących się zamieszczaniem treści.